Ποτέ άλλοτε η Ελλάδα δεν διέθετε τόσο πλούσιο ανθρώπινο δυναμικό και μέσα και έξω από την χώρα, λέει ο Νίκανδρος Μπούρας

Νίκανδρος Μπούρας

Ο Νίκανδρος Μπούρας, με ειδικότητα στην Νευρολογία και Ψυχιατρική από το Αιγινήτειο Νοσοκομείο φεύγει το 1974 για μετεκπαίδευση και εξειδίκευση στο Λονδίνο. Φωτογραφία από το αρχείο του

OCTOBER 9, 2017

ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΓΡΙΜΑΝΗ

INFO:
Με ειδικότητα στην Νευρολογία και Ψυχιατρική από το Αιγινήτειο Νοσοκομείο φεύγει το 1974 για μετεκπαίδευση και εξειδίκευση στο Λονδίνο. Παρότι στην Ελλάδα τότε, η νευρολογία και η ψυχιατρική δεν είχαν ακόμη χωριστεί στην Βρετανία ήταν δύο διαφορετικές ειδικότητες: η νευρολογία κλάδος της κλινικής παθολογίας ενώ η ψυχιατρική ήταν ανεξάρτητη. Η δεκαετία του ΄70 μπορεί να χαρακτηριστεί ως «η χρυσή εποχή της Βρετανικής ψυχιατρικής».

Τα αποτελέσματα κλασικών πλέον ερευνητικών εργασιών υποστήριξαν την αξία της κινητοποίησης και κοινωνικής ενσωμάτωσης των ψυχικά ασθενών μέσω εντατικών προγραμμάτων αποκατάστασης.   Ο Νίκανδρος Μπούρας συμμετέχει ενεργά στην δημιουργία του πρώτου Κοινοτικού Κέντρου Ψυχικής Υγείας στη Βρετανία, στην περιοχή του ΝΑ Λονδίνου – μια πρωτοποριακή μονάδα παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας που συγκέντρωσε μεγάλο ενδιαφέρον και επηρέασε την πολιτική ψυχικής υγείας τόσο στη Βρετανία όσο και στον διεθνή χώρο. Με το κλείσιμο των μεγάλων ιδρυμάτων και την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών θεραπείας στην κοινότητα – το μεγαλύτερο ίσως κοινωνικό πείραμα της εποχής εκείνης – ο Έλληνας επιστήμονας με τους συνεργάτες του πρωτοστατεί στην δημιουργία πολλών, από τις νέες δομές, παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην Αγγλία.

Αναπτύσσει ένα ευρύ εκπαιδευτικό και διδακτικό πρόγραμμα για τους ασχολούμενους με την ψυχική υγεία όπως ψυχιάτρους, ψυχολόγους, νοσηλευτές, διοικητικό προσωπικό αλλά και για τις οικογένειες των ασθενών. Mε πρωτοβουλία του, ιδρύεται το Κέντρο “ Εστία “ που ανήκει στο Ιnstitute of Psychiatry του King’s College London και στο Maudsley NHS Foundation Trust για να προωθήσει τις κλινικές, ερευνητικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητές του. Ο οργανισμός παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας Maudsley NHS Foundation Trust απασχολεί 4.800 άτομα προσωπικό και προσφέρει τυπηρεσίες σε περίπου 45.000 ασθενείς το χρόνο σε 125 περιοχές του Νοτιοανατολικού Λονδίνου. Ενώ συνεργάζεται με 40 χώρες ανά τον κόσμο.

Γιατί οι Έλληνες διακρίνονται;

Συνήθως οι Έλληνες διακρίνονται από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τους όπως η δημιουργικότητα, η δυναμικότητα, η επιμονή, η όρεξη για μάθηση και η απόκτηση νέων εμπειριών. Αυτά τα χαρακτηριστικά όταν βρεθούν στο κατάλληλο περιβάλλον, και αυτό είναι πολύ σημαντικό,συνθέτουν ένα πολύπλευρο σύνολο που δεν διστάζει να ριψοκινδυνεύσει σε νέες καταστάσεις και δεδομένα.

Πόσο διεθνής είναι η σύγχρονη Ελλάδα;

Η σύγχρονη Ελλάδα είναι γνωστή στους καιρούς μας στον διεθνή χώρο. Ποτέ άλλοτε η Ελλάδα δεν διέθετε τόσο πλούσιο ανθρώπινο δυναμικό και μέσα και έξω από την χώρα. Δεκάδες Έλληνες επιστήμονες και ερευνητές σ΄ όλο τον κόσμο χαίρουν κορυφαίων διακρίσεων και πολλά άτομα προωθήθηκαν σε επιτελικές θέσεις μεγάλης επιρροής σε όλους τους τομείς.

To έργο σας και η πρωτοπορία του.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 που ζω και εργάζομαι στη Μεγάλη Βρετανία έχω ασχοληθεί ως κλινικός ψυχίατρος στην επίδραση των κοινωνικών παραγόντων στην ψυχική υγεία. Αρχικά με τα πρώτα προγράμματα αποασυλοποίησηςτα οποία θεωρούνται από τα μεγαλύτερακοινωνικάπειράματα του περασμένου αιώνα. Στη συνέχεια επικέντρωσα το ενδιαφέρον μου στην ανάπτυξη και την τεκμηρίωση της αποτελεσματικότητας ψυχιατρικών υπηρεσιών στην κοινότητα. Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από περίοδο μεγάλων κοινωνικών αλλαγών και προκλήσεων με προφανείς επιπτώσεις στην ψυχική υγεία κυρίως με αύξηση των αυτοκτονιών, της κατάθλιψης και τωνδιαταραχών συμπεριφοράς σε παιδιά και νέους. Η σημασία των κοινωνικών προκλήσεων στη σύγχρονη ψυχιατρική αναγνωρίστηκε με την ενσωμάτωση της ψυχικής υγείας για πρώτη φορά στους Νέους Στόχους Αειφόρου Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών που θα καθορίσουν την παγκόσμια ανάπτυξη έως το 2030 με στόχο την προώθηση του προσδόκιμου ζωής για όλους. 

Ο πολιτισμικός παράγοντας, σε μια εποχή που χαρακτηρίζεταιαπό οικονομικές πολιτικές.

Περισσότερο σημαντικός από ποτέ άλλοτε ακόμη και σαν πόλος αισιοδοξίας για το μέλλον.

Η ελληνικότητα είναι συνείδηση ή τρόπος αντίληψης;

Είναι συνείδηση και τρόπος αντίληψης. Συνείδηση, η οποία αποκτάται από τον τρόπο που μεγαλώνουμε, από τις σχέσεις μας με το περιβάλλον, την οικογένεια, τις παραδόσεις και την ιστορική μας διαχρονικότητα. Αυτές οι διεργασίες συμβάλλουν στη διαμόρφωση του τρόπου αντίληψης της ελληνικότητας.

Ποιά πρέπει να είναι η δημόσια εικόνα του επιστήμονα;

Εγκυρότητα, εμπιστοσύνη, μετριοπάθεια, προσήνεια, έλλειψη υπεροψίας και αλαζονείας.

Η Ελλάδα σήμερα καινοτομεί;

Υπάρχουν ενδιαφέρουσες εστίες καινοτομίας σε διάφορους τομείς αλλά πρέπει και μπορούν να γίνουν πολύ περισσότερες. Είναι κρίμα να υπάρχει τόσο αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό και να βρίσκεται κάτω από ασφυκτικές συνθήκες και αντιξοότητες. Θα πρέπει να προωθήσουμε την Ελλάδα της γνώσης και της καινοτομίας και όχι την διαστρέβλωσης της σκληρής πραγματικότητας με διάφορες επικοινωνιακές τεχνικές στη δημόσια ζωή.

Δέχεται εκείνους που ξεχωρίζουν;

Αμφιβάλω. Πρόσφατα οι Έλληνες πανεπιστημιακοί της διασποράς ανταποκρίθηκαν με προθυμία στην πρόσκληση για συμμετοχή τους στην αξιολόγηση των Ελληνικών πανεπιστημίων που είχε σχετική επιτυχία, εάν αφαιρέσουμε τις ακρότητες που εμφανίστηκαν σε ορισμένα περιστατικά. Άδοξο τέλος είχε όμως η συμμετοχή τους στα συμβούλια των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της Ελλάδας όπου επίσης ανταποκρίθηκαν με προθυμία.

Τι σας έδωσε η Αγγλία στην 40χρονη διαδρομή σας;

Tο τι σημαίνει να ζείς σε μια οργανωμένη και αξιοκρατική κοινωνία. Ότι πρέπει να σέβεσαι τους άλλους για να σε σέβονται και αυτοί. Ότι το κράτος δεν είναι εχθρός σου αλλά σύμμαχος. Ότι υπάρχει δεκτικότητα νέων ιδεών, διάλογος και παρότρυνση για δημιουργικότητα, που επαυξάνεται με την ανοχή και αποδοχή της πολυπολιτισμικότητας της κοινωνίας. Ταυτόχρονα ότι πρέπει να τηρείς τις υποχρεώσεις σου και να απαιτείς τήρηση των κανόνων από τους άλλους.

Τι απαιτεί τελικά από έναν επιστήμονα η διάκριση του στην διεθνή πλατφόρμα;

Ασφαλώς μεγάλη προσπάθεια, σκληρή αλλά ποιοτική και συστηματική δουλειά. Γερές βάσεις, επιμονή και υπομονή. Τήρηση των κανόνων του παιχνιδιού αλλά και δημιουργική σκέψη. Eπίσης, ως ένα σημείο, ευνοϊκές συγκυρίες και καταστάσεις, αλλά αναμφισβήτητα όχι μόνον το τελευταίο, γι’αυτό αποδέχθηκα την θέση που μου προσφέρθηκε και εξακολουθώ ακόμη μετά από 40 χρόνια να ζω και να εργάζομαι στο Λονδίνο. Η ένταξη ήταν φυσιολογικό επακόλουθο της επιστημονικής και επαγγελματικής εξέλιξης. Κατά κανόνα, η κοινωνική ένταξη ακολουθεί την επαγγελματική.

Έχετε ασχοληθεί και με την συμπεριφορά ατόμων που έχουν εξουσία. Η εξουσία πόσο αλλοιώνει; Τι είδους επιρροή και ‘μέθη’ προκαλεί στις προσωπικότητες -κυρίως ηγετικές που την ασκούν;

Άτομα που ασκούν κάθε είδους εξουσία μπορεί να γίνουν επιρρεπή σε «μέθη». Ο γνωστός Βρετανός πολιτικός Λόρδος Όουεν στο βιβλίο του Ασθενείς Ηγέτες στην Εξουσία, έχει κυκλοφορήσει και στα ελληνικά, εξετάζοντας την συμπεριφορά μερικών από τους σύγχρονους πολιτικούς ηγέτες, ισχυρίζεται ότι μετά από ορισμένο χρονικό διάστημα μπορεί να εμφανίσουν χαρακτηριστικά συμπτώματα που τα αποκαλεί «σύνδρομο της ύβρεως» (Hubris Syndrome). Ο Όουεν, με σαφείς αναφορές στην ελληνική αρχαιότητα, χρησιμοποιεί τον όρο “σύνδρομο της ύβρεως” περιγράφοντας συμπεριφορές που απορρέουν από τη «μέθη της εξουσίας». Ισχυρίζεται ότι μερικοί ηγέτες εμφανίζουν μεγάλη οίηση, γίνονται αλαζονικοί, αυθάδεις και περιφρονητικοί, θεωρώντας τους εαυτούς τους υπεράνω κάθε εξουσίας. Τα κύρια χαρακτηριστικά είναι έντονη αίσθηση σπουδαιότητας και μεγαλείου που έχουν αυτά τα άτομα για τον εαυτό τους μαζί με την έντονη ανάγκη τους να θαυμάζονται. Επίσης, αδυναμία να αναγνωρίσουν και να αποδεχθούν τις επιθυμίες, τις ανάγκες και τα αισθήματα των άλλων ενώ φαντασιώνονται ιδιαίτερη επιτυχία, δύναμη, εξυπνάδα και ομορφιά για τον εαυτό τους. Οι αλλαγές αυτές της προσωπικότητας μπορεί να εμφανιστούν εκτός                  από πολιτικούς και σε διοικητές μεγάλων τραπεζών, οργανισμών και επιχειρήσεων, στρατιωτικούς, δικαστές, ιατρούς κα.

Και τι είναι το Daedalus Trust – ποιός ο σκοπός του;

Το Daedalus Trust ιδρύθηκε πριν από λίγα χρόνια στο Λονδίνο με πρωτοβουλία του Λόρδου Όουεν, με όνομα του από τον Δαίδαλο του ελληνικού μύθου και με σκοπό να προωθήσει την επιστημονική έρευνα για την ύπαρξη ή μη του συνδρόμου της ύβρεως και να καταλήξει σε συμπεράσματα για τη φύση του, τα συμπτώματα και την αντιμετώπισή του. Συμμετέχουν πολιτικοί, νευρο-επιστήμονες, συμπεριλαμβανομένων ψυχιάτρων και ψυχολόγων, διοικητές επιχειρήσεων, ιστορικοί, ανθρωπολόγοι και άλλοι κοινωνικοί επιστήμονες. Ο ρόλος μου είναι η οργάνωση και ο συντονισμός του ερευνητικού προγράμματος.

Τι μπορεί να κάνουν οι επιφανείς Έλληνες του εξωτερικού για την χώρα;

Οι Έλληνες της διασποράς αποτελούν το μυστικό όπλο του ελληνισμού το οποίο παραμένει ανεκμετάλλευτο. Δεν ακολουθούμε το παράδειγμα άλλων μικρών χωρών.Οι λίγες προσπάθειες οι οποίες έγιναν κατά καιρούς από το Κράτος υπήρξαν πολυδάπανες αποτυχίες. Τελευταία παρατηρείται κάποια κινητικότητα από ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες ομάδων του εξωτερικού, αλλά και αυτές είναι ακόμη ασυντόνιστες. Κάτω από τις παρούσες κρίσιμες συνθήκες που βρίσκεται η Ελλάδα πιστεύω ότι πρέπει να υπάρξει άμεση και συντονισμένη κινητοποίηση όλων των δυνάμεων της ελληνικής διασποράς.Είχα προτείνει τα μεγάλα χρηματοδοτικά ιδρύματα που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα να προκηρύξουν ανοικτό διαγωνισμό για προτάσεις στρατηγικού σχεδιασμού για την αξιοποίηση του ελληνικού δυναμικού της διασποράς, απευθυνόμενοι σε υπεύθυνους φορείς και οργανισμούς.

Η νέα επιχειρηματικότητα συνεπάγεται και μια καινούργια άποψη της κοινωνίας;

Θα πρέπει να προσαρμόζεται η νέα επιχειρηματικότητα στις διαμορφούμενες συνθήκες της κοινωνίας οι οποίες δεν παραμένουν στάσιμες αλλά μεταβάλλονται με τον καιρό.

Η ιδέα που αγαπήσατε.

Αξιοκρατία.

Να μιλήσουμε λοιπόν για τις αξίες σας-ποιες δεν θα διαπραγματευόσαστε;

Πίστη στον άνθρωπο, αγάπη, δικαιοσύνη, ελευθερία, ισότητα, αλληλεγγύη, αλληλοβοήθεια, αυτοθυσία για το συνάνθρωπο, σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αναγνώριση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, φιλία.

Τι κάνουν οι επιτυχημένοι σε μια αποτυχία;

Επανεξέταση και εκτίμηση των συνθηκών της αποτυχίας πριν επανέλθουν.

Μια νοσταλγία σας. Και η ταινία που είδατε πάνω από μια φορά.

Ηλιοβασίλεμα στις Κυκλάδες! Έχω δει πολλές ταινίες αλλά ποτέ κάποια δυο φορές!

Το περιεχόμενο της προσδοκίας που μεγαλώνειμε εσάς.

Ειρηνική συνύπαρξη και μείωση των ανισοτήτων.

Παρά το μείζον μέγεθος του προβλήματος υπάρχει σήμερα παγκοσμίως ένα τεράστιο θεραπευτικό κενό στην αντιμετώπιση της ψυχικής υγείας. Υπολογίζεται ότι περίπου τα 2/3 των ατόμων που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές δεν έχουν πρόσβαση σε θεραπεία. Ακόμη και στις ΗΠΑ το 67% αυτών που έχουν κάποιο ψυχικό πρόβλημα δεν λαμβάνει θεραπευτική αγωγή, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη είναι 74%.   Στη Βρετανία, για παράδειγμα, έχει υπολογιστεί ότι περίπου 91 εκατομμύρια εργάσιμες ημέρες χάνονται κάθε χρόνο εξ αιτίας ψυχικών διαταραχών και 50% από αυτές οφείλονται σε στρες και άγχος. ΄Ολα αυτά σε εποχή που διαθέτουμε θεαματικές διαγνωστικές και θεραπευτικές μεθόδους για την ψυχική υγεία με την χρήση νέων φαρμάκων, αποτελεσματικών ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων και την σημαντική ανάπτυξη παροχής υπηρεσιών στην κοινότητα

Η μεγάλη αλληλεπίδραση που υφίσταται μεταξύ ψυχικών και σωματικών ασθενειών καθιστά επιτακτική την αποδοχή του γεγονότος ότι δεν νοείται Υγεία χωρίς Ψυχική Υγεία.

                                                                                                              πηγή      mignatiou.com